مرکز تربیت رسانه‌ای باران

دوره مبانی مربیگری تربیت رسانه‌ای از ۲۲ خرداد تا ۲ تیر ۱۴۰۱ با حضور بیش از ۳۰۰ نفر از معلمان، مربیان، کارشناسان و پژوهشگران تربیتی به شکل مجازی در مرکز تربیت رسانه‌ای باران برگزار شد. در این دوره ۶ جلسه‌ای، مخاطبان با رویکردهای نوین یادگیری در مدرسه آشنا شدند و شیوه‌های برقراری ارتباط مؤثر با نوجوان در کلاس درس را آموختند. همچنین ضمن آشنایی با مفاهیم بنیادین سواد رسانه، مسیر حرکت از سواد رسانه‌ای تا تربیت رسانه‌ای را با رویکرد مرکز تربیت رسانه‌ای باران به بحث و گفتگو نشستند.

این دوره با حضور چهار استاد مطرح حوزه تربیت و رسانه یعنی استاد سعید مدرسی (معلم و مشاور تربیتی)، استاد میرسبحان سادات (روان‌شناس و پژوهشگر حوزه نوجوان و خانواده)، استاد حسین غفاری (معلم و طراح آموزشی) و  استاد حسین حق‌پناه (معلم و مؤلف حوزه سواد رسانه‌ای و علوم اجتماعی) برگزار شد.

در ادامه مروری داریم بر خلاصه مباحث مطرح شده در جلسات این دوره آموزشی:

جلسه اول / ۲۲ خرداد ۱۴۰۱ / از یاددهی تا تربیت جامع / استاد سعید مدرسی
اولین جلسه دوره «مبانی مربیگری تربیت رسانه‌ای» با حضور جمع کثیری از علاقمندان به فضای تعلیم و تربیت، از سراسر کشور، در بستر اسکای‌روم برگزار شد.
در این جلسه، جناب آقای دکتر سعید مدرسی، مدیر مرکز تربیت رسانه ای باران، درباره تغییر در شیوه‌های آموزش مطالب خود را ایراد کردند. جناب آقای مدرسی مطالب خود را با سطوح یادگیری بلوم آغاز کردند. سطوحی که از یادسپاری تا ابداع را شامل می‌شد. ارزش یادگیری هرچه به ابداع نزدیک‌تر باشد بیشتر و اثر آن عمیق‌تر است.

در ادامه ایشان درباره نقش معلم‌ها و تحول این نقش در شرایط امروز نکاتی را مطرح کردند. نکاتی که ناظر به مشارکتی شدن کلاس های درس و فاصله گرفتن از روش‌های سخنرانی محور و به دور از تعامل بود. ایشان در تکمیل نکات مربوط به تحول شیوه های آموزش، به لزوم تغییر تعاملات و ارتباطات در محیط آموزشی پرداختند. ارتباطاتی که باید علاوه بر رابطه مربی و متربی، شامل رابطه محتوا_متربی، و رابطه متربیان حول محتوا شود.
دکتر مدرسی بخش انتهایی ارائه خود را به تربیت ۳۶۰ درجه و سطوح مختلف تربیتی در سند تحول اختصاص دادند و ارائه خود را به پایان رساندند.

جلسه دوم / ۲۴ خرداد ۱۴۰۱ / ارتباط مؤثر با نوجوان در کلاس درس / استاد میرسبحان سادات
آقای دکتر سادات، در ابتدا، چندین کتاب را در حوزه تربیت معرفی و توصیه نمودند. کتاب هایی چون تربیت چه چیز نیست؟ و ناباب و نایاب: گفتارهای ناباب در تعلیم و تربیت نایاب از جمله کتبی بودند که در جلسه معرفی شدند.
در ادامه ایشان به معرفی و توضیح خصلت‌های مهم دوره نوجوانی پرداختند. خصلت هایی مثل بی‌قراری، پرخاشگری و هدر دادن زمان و … که در دوره نوجوانی رنگ بیشتری به خود می‌گیرند.

ایشان در این قسمت دو بخش مهم شخصیت نوجوان شامل خود پنداره و عزت نفس را مورد اشاره قرار دادند و راهکارهایی را جهت مدیریت این دو بال مهم شخصیت نوجوان مطرح نمودند. در ضمن این مورد، به بحث مهم نجار و یا باغبان هم اشاره کردند. به اعتقاد ایشان، تربیتی تربیت صحیح است که مربی مانند نجار، الگوهای ذهنی خود را بر روی متربی پیاده نکند. بلکه مربی باید مانند یک باغبان عمل کند که تنها زمینه مناسبی برای رشد بذر فراهم می‌کند و در زمان رشد، چگونگی رشد و شکل نهایی دخالت و تصرفی نمی‌کند.
ادامه ارائه ایشان به فنون ارتباط گیری موثر با نوجوان اختصاص داشت. از جمله مبحث پارازیت های ارتباط، اقتدار در کلاس، نیازهای نوجوان و تقویت کننده های ارتباط با نوجوان.

جلسه سوم / ۲۶ خرداد ۱۴۰۱ /یادگیری همیارانه: مبانی طراحی و مهارت‌های اجرای یادگیری فعال در کلاس درس / استاد حسین غفاری
این جلسه به نوعی کارگاهی برای تدریس‌های همیارانه محسوب می‌شد. آقای غفاری سخنان خود را در رابطه با سه نوع آموزش شروع‌کردند. آموزش کهن (فطری)، کهنه (غیرفعال) و نوین (فعال). در رابطه با این آموزش ها بیان شد که شیوه جدید که مبتنی بر نا‌هم‌ترازی و مشارکت دانش‌آموزان است را می‌توان به نوعی بازگشت به مکتب‌خانه‌ها و یا همان شیوه های کهن دانست.
در ادامه مروری دوباره بر هرم بلوم انجام گرفت. در این بخش تصریح شد که اوج یادگیری زمانی است که یادگیرنده مشغول آفریدن و ساختن باشد. در این شرایط یادگیری در اوج خود قرار دارد.

جناب آقای غفاری ادامه ارائه خود را به مرور برخی از فنون یادگیری فعال اختصاص دادند. روش سقراطی که روشی گفت و گو محور و سوال محور است، روش بحث گروهی که باید هدایت نشده و زمان دار باشد‌، استفاده از مسابقه که میتواند هم فردی و هم گروهی باشد، نفش آفرینی که معادل اجرای نمایش های کوتاهی درباره موضوع کلاس است و روش همیارانه از جمله این روش‌ها بودند. آقای غفاری برای آموزش همیارانه پنج اصل را متذکر شدند و در ادامه شیوه هایی هم برای اجرای آن در کلاس درس را آموزش دادند.

در ادامه استاد غفاری برای یادگیری همیارانه پنج تکنیک معرفی کردند:
۱. فکرکن، بحث‌کن، اشتراک‌بذار / ۲. گروه پازلی / ۳. دایره‌های درونی و بیرونی / ۴. میز سرعت / ۵. آموزش متقابل

جلسه چهارم / ۲۹ خرداد ۱۴۰۱ / مبانی سواد رسانه‌ای: مروری بر مفاهیم بنیادین سواد رسانه و آموزش آن در جهان و ایران / استاد حسین حق پناه
جناب آقای حسین حق‌پناه، مدرس و پژوهشگر رسانه، ارائه خود را درباره اهمیت و نقش رسانه ها در زندگی امروزی و تغییر و تحول رسانه‌ها از دیروز تا به امروز شروع کردند. ایشان ذکر کردند که رسانه‌ها امروز بسیار زیاد و به روش‌های مختلف می‌توانند مردم را برای انجام کارهای متنوع تشویق کنند. پس از آشنایی با قدرت رسانه‌ها، ایشان به سراغ راه‌حلی رفتند که در کشورهای مختلف، برای مدیریت این قدرت به‌کار می‌رود. به همین منظور، تاریخ سواد‌رسانه‌ای در جهان را به طور مختصر مرور کردند‌‌. از شکل‌گیری انجمن سواد‌رسانه‌ای در کانادا تا آموزش گسترده این دانش در هلند. در ادامه بحث، سیر تطور تعریف سواد رسانه ای مورد ارزیابی قرار گرفت و تصریح شد که امروزه در جدید‌ترین تعریف‌ها سواد‌رسانه‌ای صرفا از مجموعه‌ای از مهارت‌ها عبور کرده و به شیوه‌ای خاص از زندگی بدل شده‌است.

استاد حق‌پناه سپس به سواد‌رسانه‌ای در ایران پرداختند. تاریخچه، موضوعات مورد بحث، کتاب درسی و شیوه سواد رسانه ای در ایران از موضوعات اساسی این بخش از ارائه بودند.
اما سوال اساسی جناب آقای حق پناه در بخش آخر ارائه ایشان مطرح شد. که آیا سواد‌رسانه‌ای کافی است؟ ایشان در پاسخ به این سوال شواهدی را مطرح کردند.

برای مثال، مقالاتی را از بنیان‌گذاران سواد‌رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی ذکر کردند که در آن‌ها این افراد به صراحت از کنترل ناپذیر بودن رسانه ها و ناکارآمدی سواد‌رسانه‌ای در کنترل اثرات سوء رسانه خبر می‌دادند. در نهایت ایشان در نتیجه‌گیری بحث خود جمله ای را مطرح کردند که شاید عصاره تمام مطالب ایشان بود: شاید ما امروز به چیزی بیش از سواد‌رسانه‌ای نیاز داریم.

جلسه پنجم / ۳۱ خرداد ۱۴۰۱ / از سواد رسانه‌ای تا تربیت رسانه‌ای: آشنایی با نگاه جامع به ارتقای تربیت رسانه‌ای و بررسی نقش مؤلفه خانواده، مدرسه و جامعه / استاد سعید مدرسی
جناب‌ آقای مدرسی در ابتدا، مروری به DQ یا همان هوش دیجیتال داشتند و گستره و نوع نظام آموزش و ارزشیابی آن را مورد بررسی قرار دادند. سپس با نگاهی به تاریخ، به سیر تطور و تحول آن از یک موسسه غیرانتفاعی در کره‌جنوبی تا تبدیل شدن به یک چهارجوب استاندارد جهانی پرداختند.

در ادامه بحث ایشان به مرور مهارت‌های هشت‌گانه هوش دیجیتال و نقش خانواده، مدارس و دانشگاه‌ها در تحقق این مهارت‌ها اشاره کردند. حمایت هایی که منجر به رواج هوش دیجیتال در جوامع گوناگون شده است.
اما بخش مهمی از هوش دیجیتال معطوف به اهداف آن است. استاد مدرسی درباره این گونه توضیح دادند که هوش دیحیتال در سه سطح به دنبال تحقق اهداف خود است. سطح شهروندی دیحیتال که به دنبال ایمنی و استفاده مسئولانه از فناوری های دیجیتال است، سطح خلاقیت دیجیتال که شامل تبدیل ایده ها به واقعیت است و سطح کارآفرینی دیجیتال که معطوف به کارآفرینی محرک، رشد و تاثیر است.
استاد مدرسی در بخش پایانی صحبت های خود به راه‌حل‌های تربیت‌رسانه‌ای در چنین شرایطی پرداختند که متربی در میان سه ضلع رسانه، نهاد‌های تربیتی و خانواده قرار دارد. استاد مدرسی به عنوان راه‌حل ایده توانمند سازی متربی، خانواده و نهاد‌های تربیتی را مطرح می‌سازند تا متربی بتواند بیشترین رشد را تجربه کند.
در نهایت ایشان به مراحل پنجگانه توانمند سازی مربی پرداختند:

جلسه ششم / ۲ تیر ۱۴۰۱ / مسیر تربیت رسانه‌ای: آشنایی با چهار مرحله ارتقای تربیت رسانه‌ای / استاد حسین غفاری
در آخرین جلسه دوره، جناب آقای مهندس غفاری به تبیین مسیر تربیت‌رسانه‌ای پرداختند. این مسیر دارای چهار گلوگاه مهم است: آگاهی عمیق، خیرگزینی، ورزیدگی فناوری، مصلحات تربیتی

در مرحله «آگاهی عمیق» استاد غفاری به سه ساحت کسب آگاهی اشاره کردند: ساحت خودشناسی، تمدن شناسی و مسیرشناسی.
در مرحله «خیرگزینی» به پنج سوال کلیدی اشاره شد که در صورت پرسش این پنج پرسش و روشن شدن تکلیف فرد با آن‌ها، میتواند به انتخاب درستی برسد. این پنج پرسش کلیدی عبارت‌اند از:
۱. چه هدفی؟ برای تفریح، تخدیر و فراموشی زندگی واقعی و یا برای علم آموزی؟
۲. چه ابزاری؟ با نظارت والدین
۳. چه سنی؟ با توجه به رده‌بندی های محتوا در رسانه‌ها
۴. چه محتوایی؟ چه کسی این محتوا را برای استفاده توصیه کرده است؟
۵. با چه کسی؟ رابطه همتراز یا ناهمتراز؟
با توجه به پاسخ درست فرد به این سوالات می‌توان انتظار خیرگزینی او را در فضای مجازی داشت.
در مرحله «ورزیدگی فناوری» هم استاد غفاری مانند بخش قبلی پنج پرسش کلیدی را مطرح می‌سازند که پاسخ ضابطه‌مند و صحیح به این پرسش‌ها می‌تواند همانند پرسش‌های بخش خیر‌گزینی ما را یاری دهد.
۱. چه شکلی؟ فناوری مورد استفاده با کدام‌یک از اعضای بدن ما درگیری بیشتری دارد؟
۲. چه ساعتی؟ آیا به برنامه خواب من لطمه می‌زند؟
۳. چند ساعت؟ چه مقدار از عمر من صرف این فناوری می‌شود؟
۴. چه مکانی؟ استفاده از فناوری در حضور خانواده و یا خلوت؟
۵. چه هزینه‌ای؟ چه مقدار از درآمد خانواده صرف این فناوری‌ها می‌شود؟
در مرحله آخر «پایبندی به مصلحات» استاد غفاری در این بخش مصلحاتی را با توجه به ساحت‌های شش‌گانه تربیت معرفی کردند.

+ از آقای مهدی حمزه‌لو (از مربیان گرامی حاضر در دوره) بخاطر تهیه این گزارش تشکر می‌کنیم.

در صورت تمایل به استفاده از محتوای کامل این دوره و مشاهده ویدیوهای آموزشی و محتوای تکمیلی آن  (ثبت‌نام آفلاین) می‌توانید با روابط عمومی مرکز تربیت رسانه‌ای باران ۰۹۱۹۰۱۰۶۰۷۱ تماس بگیرید.