مرکز تربیت رسانه‌ای باران

چهارمین جلسه کافه ابری‌شهر با موضوع هویت‌یابی نوجوان و فضای مجازی با حضور چند هزار نفری فرهنگیان و فعالان عرصه تعلیم و تربیت در روز پنجشنبه 29 آذرماه 1403 به صورت برخط برگزار شد

در این نشست که با حضور استاد حسین حق‌پناه پژهشگر حوزه نوجوان و عضو گروه تالیف کتاب تفکر و سواد رسانه‌ای و دکتر محمدصادق باطنی مدیر شبکه کودک و نوجوان صدا و سیما و دبیر علمی المپیاد دانش آموزی سواد رسانه‌ای برگزار شد، به چگونگی هویت‌یابی نوجوان در فضای مجازی و وظیفه ما نسبت به این مساله پرداخته شد.

دکتر باطنی در ابتدا به اهمیت هویت‌یابی در سن نوجوانی پرداخته و گفت پایه ریزی هویت در همین سن اتفاق می‌افتد. در گذشته مسیرهای متنوعی برای هویت‌یابی وجود نداشت لذا چندان به آن اهمیت نمی‌دانند. اما امروز آن قدر راه‌های هویت‌یابی نوجوان متکثر شده است که ارتباط با این نسل را برای نسل‌های قبلی دچار چالش کرده است.

وی ادامه داد: به واسطه تغییر زیست نوجوان امروزی و فرصت های هویتی که دوره پست مدرن برای او ایجاد کرده است مسیر هویت‌یابی تغییر کرده است و نوجوان به جای آنکه هویت خودش را از آن‌چه تولید می‌کند بگیرد، از آنچه مصرف می‌کند می‌گیرد. در این حالت انسان خودش را آنچه مصرف می‌کند و آنچه دوست دارد مصرف کند می‌بیند. در این حالت مفهوم کشور و دولت و ملت برای او عوض می‌شود. او خودش را آمریکایی یا آفریقایی یا آسیایی نمی‌داند او خودش را عضو ملت فلان ارز دیجیتال یا بازی آنلاین می‌داند. او خودش را یک شهروند جهانی می‌داند که در لحظه همزمان با همه هم نسل‌های خودش در دنیا، آخرین ورژن یک گیمی را بازی می‌کند یا آخرین نسخه یک موبایل را خریداری می‌کند یا امثال این. مشخصا سمت و سوی دنیای دیجیتال جهت گیری هویتی نسل z را به عهده گرفته است و اسم این نسل، نسل اینترنت شده است.

یکی از کارکرد های رسانه‌های اجتماعی امروزی این است باید به نسل جدید هویت بدهند. به طور مثال نوجوانی که نتوانستیم در اطراف او فرصت هویتی مهمی ایجاد کنیم که از آن هویت بگیرد و خودش را معرفی کند و به آن ببالد، با راه اندازی یک پیج در اینستاگرام و تبعیت از یکی از فرمول‌های اصلی بلاگر شدن، می‌تواند یک مغازه برای خودش بزند، می‌تواند برای خودش یک شهرداری راه بیندازد که در این کشور جدید که رهبرش هم زاکربرگ است یک هویت جدید برای خودش ایجاد کند. هویتی که خیلی بیشتر از هویت شناسنامه‌ای خودش آن را دوست دارد چراکه بر او تحمیل نشده است و همه‌ی آن را خودش شناخته است.

در ادامه دکتر باطنی در رابطه با وظیفه ما نسبت به این نسل گفت: چاره اندیشی سطوح مختلفی دارد. در ساحت حکمرانی از نظر بنده راه حل این است که باید با تولید محتوای هویت ساز یک بسته‌بندی هویتی بسازیم که او در مرحله اول به آن بسته علاقمند، و بعد هویت‌مند و در نهایت هوادار آن بشود و با برانگیختن تفکر در وجود او بتوانیم او را به کمال برسانیم. در مقام پدر و مادر و معلم راه حل این است که پا به پای بچه‌ها بدویم. برای کشف زبان قوم نسل جدیدی که در معرض هویت‌یابی هستند خیلی کار سختی داریم. من فهمم این است که فرمول ندارد امروز کنار بچه ها باشیم. باید یک کارهایی بکنیم که با من پدر و مادر ارتباط هویتی برقرار کند. من باید بتوانم معلمی بشوم که فرزندم رغبت کند از من الهام هویتی بگیرد.

چیزی که در تربیت فرزند من جایش خالی است خودم هستم. همه ی این المان های فرهنگی می‌آیند جای خالی من پدر و مادر را پر می کند. اگر جای من خالی شد هزاران چیز هست که جای من را پر کند. م پدر و مادر باید سعی کنم نوجوانم مبتلا نشود ولی اگر فرزند من به مساله‌ای مبتلا شد، باید به شکل دیگری در کنارش باشیم. با بچه های امروز اگر نسبت به مقدساتشان رفتار توهین آمیزی داشته باشیم، اصلا نمی‌پذیرند. یکی از مدل کارهایی که امروز باید بکنیم این است که رسانه‌ها او را تنوع طلب بار آورده اند با او متنوع برخورد کنم. رفتار و محبت و نکته و ایده و خط پدر و مادر وقتی متنوع باشد بچه می‌گوید پدر و مادرم من را می‌فهمند. یکی از مهم ترین ارکانی که امروز باید در کنار بچه‌هایمان داشته باشیم این است که ما به بچه‌هایمان رویا بدهیم. چقدر ما رویاهای بچه هایمان را می سازیم؟ چقدر ما در مسیر رشد رویاهایشان هستیم. اگر ما رویاهای بچه امان را تنظیم کنیم، خود به خود راجع به جهت رسیدن به آن با او صحبت می کنیم.

در پایان استاد حسین حق‌پناه توضیحاتی را پیرامون پروژه ابری‌شهر ارائه کردند و نکاتی را در رابطه با شیوه بهره‌مندی از درسنامه «دنبالم نیا؛ اسیر میشی!» بیان نمودند. این درسنامه ضمن ایجاد توجه به مسئله طرفداری و تبعات آن، با اشاره به آمیخته بودن نقاط قوت و ضعف در شخصیت افراد مشهور، دانش‌آموزان را به رفتار متعادل در زمینه هواداری از شخصیت‌ها دعوت می‌کند.

فیلم چهارمین نشست کافه ابری‌شهر با موضوع «هویت‌یابی نوجوان و فضای مجازی» :

‌‌