مرکز تربیت رسانه‌ای باران

در جشنواره نوروزی کدومو که با همکاری مرکز تربیت رسانه‌ای باران در نوروز هزار و چهارصد برگزار شده است، هر روز یک پویانمایی توسط کارشناسان مورد بررسی قرار گرفته است. پویانمایی هایی که همان روز از شبکه پویا پخش شده اند.

در نهمین جلسه به بررسی انیمیشن بنیامین پرداخته شد. جلسه با همراهی مصطفی حسن‎‌آبادی (تهیه‌کننده اثر) و حامد تاملی (کارشناس مسائل کودک) برگزار شد.

آقای تاملی آغاز کرد: سعی می‌کنم بیشتر به نکته‌های تربیتی اثر بپردازم و به بحث‌های ساختاری انیمیشن نزدیک نمی‌پردازم. به دلیل وجود مفهوم انتزاعیِ انتظار من رده سنی بالای ده یا دوازده سال را پیشنهاد می‌کنم. این مفهوم فقط به صورت دیالوگ بیان می‌شود و به قالب تصویر در نمی‌آید. بحث ظلم نیز در قالب دیالوگ بیان می‌شود و تصویری نمی‌بینیم.

برای منفی‌کردن شخصیت‌ها از کلماتی مثل «می‌کشمت!» استفاده شد که شیوه درستی برای این کار نیست. الفاظ در ذهن کودک می‌نشیند و تاثیر تربیتی بر ذهن کودکان دارد. کودکان کلمات را یاد می‌گیرند و سعی می‌کنند از آن‌ها در زندگی استفاده کنند. صحنه‌های خشنِ نامناسب نیز در انیمیشن وجود دارد.

او تاکید کرد: ولی بحث اصلی من درباره مفاهیم مذهبی و نحوه انتقال آن‌ها به کودکان است؛ آیا توانستیم ویژگی‌ها و تصویر منجی را نشان دهیم؟ اینکه منجی چه کار خواهد کرد و چه قدرتی دارد؟ این‌ها چون ملموس نیستند کودک نمی‌تواند تصوری عینی از مفهوم داشته باشد. ما نمی‌توانیم برداشت خود را به کودکان منتقل کنیم و کار سخت و دشواری است.

تاملی درباره مسئله بیان مفاهیم دینی در پویانمایی گفت: در انیمیشن‌هایی مثل روح یا درونِ بیرون مفاهیم عینی می‌شوند و به تصویر در می‌آیند اما در این اثر مفهوم فقط در دیالوگ بیان می‌شود و تصویری از آن نمی‌بینیم. نباید فقط به صورت کلام بگوییم چون مفاهیم شکل نمی‌گیرند. ما سعی می‌کنیم مفاهیم بسیاری را در انیمیشن قرار دهیم. من معتقدم می‌توان مفاهیم انتزاعی را تصویری کرد مشروط به اینکه فقط به برخی مفاهیم بپردازیم و سعی نکنیم به چند مفهوم عمیق و گسترده بپردازیم؛ یعنی باید یکی یا دو بُعد از مفهوم را پر رنگ کنیم. برای همین حتما در این فرآیند باید در نظر داشته باشیم که کودک چقدر اهداف اثر را درک کرده است یا نه. به هر حال به تصویر درآوردن مفاهیم مقدس دشوار است و باید مراحل بسیاری طی شود تا به نقطه مطلوب برسیم.

آقای حسن‌آبادی با پاسخ به انتقادات گفت: من هم قبول دارم که انیمیشن بنیامین برای سنین نُه به بالا ساخته شده است اما متاسفانه در ایران به دلیل تولید کم انیمیشن، وقتی انیمیشن وارد سینما می‌شود بسیاری علاقه دارند که همراه با کودکان چهار یا پنج ساله به سینما بروند. البته ما به رده‌بندی سنی توجه داشتیم و برای مخاطبین زیر شش سال تیزری تولید کردیم که بحث خشونت و مواردی که مناسب نبود در آن آورده شد تا خانواده‌ها آگاه شوند.

تهیه‌کننده اثر درباره مفاهیم انتزاعی توضیح داد: ما در شروع کار در نظر داشتیم که ممکن است کودکان زیر شش سال فیلم را ببینند و هیچ بازخوردی نگیرند؛ به همین دلیل سعی کردیم با افزایش گره‌های داستانی و هیجان برای آن‌ها هم لذت‌بخش باشد ولی مخاطب هدف ما بچه‌های بین دوازده تا چهارده سال بود و سعی کردیم سوالات دینی آن‌ها را پاسخ دهیم.

در پاسخ به شیوه بازخوردگیری از مخاطب گفت: برای ارتباط با مخاطب و بررسی بازخوردها ما قبل از اکران عمومی اثر، چند اکران در مراکز خاص داشتیم و بازخوردهای متفاوتی گرفتیم و نظرات مثبت بیشتر بود. سعی می‌کنیم نکات منفی را در اثرهای بعدی اصلاح کنیم.

وی ادامه داد: انیمیشن محصول تجربه و هنر است و علاوه بر نظریه‌پردازی باید به تجربه هم توجه داشت. نکته دیگر بحث تکنیک‌های فنی است که ما در این اثر به دلیل کمبود بودجه و امکانات در شرایط نامناسبی قرار داشتیم. این محدودیت‌ها بسیار موثر است. متاسفانه در میان مسئولین به انیمیشن‌سازی توجهی نمی‌شود. در کنار این نکات باید توجه شود که بنیامین تجربه اول ما بود. تفکر ما این است که باید کارهای ناقص تولید شوند تا در فرآیند اصلاح و یادگیری پیشرفت کنیم.

تاملی در پایان گفت: فکر می‌کنم اگر در آینده به رده‌بندی سنی توجه بیشتری شود بسیاری از مشکلات حل خواهند شد. به نظرم بحث حل مسئله نکته مثبت انیمیشن بود و خوب به آن پرداخته شده بود. امیدوارم هرچه زودتر شاهد اثر بعدی آقای حسن‌آبادی باشیم.

حسن‌آبادی جمع‌بندی کرد: انیمشین‌سازی در ایران کاری جهادی است و کسانی که در کشور ما در زمینه انیمیشن فعالیت می‌کنند نیازمند همراهی خانواده‌ها هستند. امیدواریم در ادامه محصولاتی تولید کنیم که نزدیک‌تر به ایده‌آل باشند.

+ این مطلب اولین بار با عنوان «بنیامین در جشنواره نوروزی کدومو» روز 8 فروردین 1400 در سایت کدومو منتشر شده است.