اعتیاد اینترنتی پدیده ای است که شناخت، جلوگیری از آن و درمان آن مسئله بسیار مهمی است. در این متن بیشتر با این موضوع آشنا شده و از برخی راهکار های عملی پیرامون آن مطلع خواهید شد.
یکی از موضوعات بسیاری مهمی که می‌تواند موجب کاهش فاصله بین والدین و فرزندان در حوزه محتوای رسانه‌ای شود، داشتن سواد رسانه‌ای یا تربیت رسانه‌ای است که والدین می‌توانند از طریق آشنایی و فراگیری سواد و تربیت رسانه‌ای نسبت به نظارت و کنترل بر رفتار رسانه‌ای فرزندان خود اقدام کنند.
استاد سعید مدرسی در دوازدهمین کلیپ کوتاه آموزشی خود با محور سواد رسانه‌ای به تبیین مسئله اعتیاد اینترنتی پرداختند و رژیم مصرف درست رسانه‌ای را توضیح دادند و گفتند:
یک سؤال از شما دارم؛ شما چلوکباب را به بچه دو ماهه می‌دهید؟ آیا اول صبح از یخچال نوشابه پرگاز بر می‌دارید و می‌خورید؟ احیاناً بعد از خوردن غذای چرب دو لیوان شربت و آب می‌خورید؟ خیر؛ چون برنامه غذایی منظم دارید و دقت می‌کنید که چه می‌خورید.
همانگونه که مراقب جسمتان هستید باید یک رژیم مصرف رسانه‌ای هم داشته باشید. همانطور که مزاج ما به خاطر نوع غذا به هم می‌خورد، مزاج ذهن ما هم به خاطر مدل مصرف رسانه‌ای ما به هم می‌خورد. گاهی بعد از اینکه از خواب بیدار می شویم اولین کار واجبی که انجام می‌دهیم این است که به تلفن همراهمان سر می‌زنیم مبادا پیامی را از دست داده باشیم. در طول روز هم مکرر به آن سر می زنیم این موضوع در اتحادیه اروپا به عنوان اعتیاد به گوشی هوشمند یا سندروم دوپامین مطرح شده است.هورمونی شدن مغز در اثر ترشح هورمون دوپامین
دوپامین یک هورمون لذت است. وقتی شما شبکه اجتماعی خود را باز می‌کنید و می‌بینید برایتان پیام آمده است خوشحال می‌شوید لحظه خوشحال شدن هورمون دوپامین در مغز ترشح می‌شود و چون شما آن لحظه لذت برده‌اید و از اینکه دیده شده‌اید احساس رضایت کرده‌اید، دوست دارید آن لحظه لذت بخش دوباره تکرار شود و بعد از مدتی این خواستن به عادت در شما تبدیل می‌شود؛ در این زمان است که در مغز شما تغییر جدی رخ داده و هورمونی شده است.
اول باید کشف کنیم که در طول روز چند بار به تلفنمان سر می‌زنم و چند بار شبکه اجتماعی را چک می‌کنیم؟ یعد باید بدانم وضع مطلوب چه قدر است و چه قدر باید در طول روز از تلفن همراهم استفاده کنم؟ البته منظور انجام کارهای واجب یا تلفن همراه نیست بلکه انجاز م کارهای غیر ضروری و تفریحی با تلفن همراه است.
توصیه می‌شود در ۲۴ ساعت بیش از ۹۰ دقیقه کارهای همینجوری (غیر ضروری و تقریحی) با تلفن همراه انجام ندهیم. اما چطوری باید این زمان را کشف کنیم؟ نرم افزارهایی با عنوان مدیریت مصرف رسانه در اینترنت وجود دارد که می‌توانید از آن استفاده کنید. یکی از این نرم‌افزارها کوالیتی تایم (QualityTime) است که می‌توانید بر روی تلفن همراه خود نصب کنید. این نرم افزار به شما می‌گوید شما چند بار قفل گوشی خودتان را باز کرده‌اید، از کدام یک از شبکه‌های اجتماعی بیشتر استفاده کرده‌اید؟ و … .
با این نرم افزار می‌توانید یک رژیم مناسب مصرف طراحی کنید. مثلاً اگر تصمیم بگیرید از یک برنامه یا شبکه اجتماعی بیشتر از نیم ساعت در طول روز استفاده نکنید، وقتی مصرف شما در طول روز از ۳۰ دقیقه گذشت این نرم افزار به شما هشدار می‌دهد که مراقب مصرف خود باشید.
چگونه از خود تست اعتیاد به اینترنت بگیریم؟
اگر احساس می‌کنید به این فضا وابسته شده‌اید یا حتی نشده‌اید، تست‌هایی با عنوان تست وابستگی به تلفن همراه یا اینترنت وجود دارد (از جمله تستی به اسم تست یانگ) که طی آن ۲۰ سؤال از شما پرسیده می‌شود و وقتی پاسخ می‌دهید سطح اعتیادتان مشخص می‌شود.
وقتی فهمیدید که میزان وابستگی یا اعتیاد شما چه قدر است حالا زمان مدیریت است. زمان ما نامحدود نیست ما محدودیت زمانی دارم پس باید بدانم چه قدر از آن را برای تعاملات رسانه‌ای و استفاده از تلفن همراه استفاده کنیم تا دچار اعتیاد رسانه‌ای نشوم.
+ این مطلب اولین بار با عنوان «پایِ درس سواد رسانه‌ای/ ۱۲ – چگونه بفهمیم اعتیاد اینترنتی داریم؟» روز ۱۲ فروردین ۱۴۰۰ در خبرگزاری ایکنا منتشر شده است.