انیمیشن به خوبی سعی کرده است که برای کودک مشخص کند تفاوت قهرمان و قهرمان‌نما چیست. ما با کودکی روبه‌رو هستیم قابلیت‌های قهرمانی را دارد.
در جشنواره نوروزی کدومو که با همکاری مرکز تربیت رسانه‌ای باران در نوروز هزار و چهارصد برگزار شده است، هر روز یک پویانمایی توسط کارشناسان مورد بررسی قرار گرفته است. پویانمایی هایی که همان روز از شبکه پویا پخش شده اند.
کدومو و مرکز تربیت رسانه‌ای باران در هشتمین جلسه از جشنواره نوروزی، به بررسی انیمیشن وامبت مبارز پرداختند. این جلسه با حضور سوده مهتاب‌پور (مدرس علوم تربیتی) و دکتر فاطمه صدر (استاد دانشگاه) برگزار شد.
دکتر صدر با طرح مقدمه‌ای آغاز کرد: این پویانمایی محصول کشور استرالیا است و به جهت تازه‌کار بودن این کشور و کمپانی سازنده‌اش در این صنعت کمتر با استعاره‌ها و لایه‌های فلسفی روبه‌رو هستیم. من توقع داشتم مثل انیمیشن‌های دیگر که شخصیت‌های زن دارند شاهد اهداف پنهان زیادی باشیم اما وامبت مبارز این توانایی را ندارد و ما شاهد لایه پنهان نیستیم. در این پویانمایی اگر دال مرکزی اثر را مواجهه خیر و شر قرار دهیم زن یا مرد بودن قهرمان تاثیر چندانی در پردازش شخصیت او ندارد.
انیمیشن به خوبی سعی کرده است که برای کودک مشخص کند تفاوت قهرمان و قهرمان‌نما چیست. ما با کودکی روبه‌رو هستیم قابلیت‌های قهرمانی را دارد.
در اثر حادثه‌ای ما ناقهرمانی را می‌بینیم که کاملا روش انفعال و افسردگی را برای حل مسئله در نظر گرفته است. کاملا تسلیم شرایط و موقعیت شده است. در موقعیت بعدی به سمت فضای قهرمانی کاذب کشیده می‌شود چون هدف‌گذاری اش حداقلی است؛ او تصور می‌کند از طریق نمایش‌دادن قهرمانی می‌تواند به اهدافش برسد. در مرحله نهایی او هدفی واقعی پیدا می‌کند.
در این سیرِ حرکت از قهرمان کوچک به قهرمان واقعی ما با ماجراهایی روبه‌رو می‌َشویم که مهم‌ترین نکته تربیتی آن بحث تربیت در موقعیت است. وامبت به دلیل قرار گرفتن در موقعیت‌های خاص توانایی‌های خود را کشف می‌کند و به هدف واقعی می‌رسد. در عرصه تعلیم و تربیت جامعه، طبیعت و زندگی این بستر را فراهم می‌کنند. ما معلمان و خانواده را اولین کسانی می‌دانیم که می‌‌توانند این بستر را برای فرزند فراهم کنند.
شخصیتی در داستان موقعیت مربی ندارد اما نقش او را ایفا می‌کند. تلنگرهایی که به قهرمان می‌زند باعث تغییرش می‌شود. ما در ادبیات دینی خود این ویژگی را در شخصیت کسانی چون استاد یا مرشد شاهد هستیم.
او مقدمه را با ذکر نکات تربیتی به پایان رساند: دو مسئله تربیتی انیمیشن یکی تربیت در موقعیت و دیگری لزوم همراهی استاد با فرزند بود.
خانم مهتاب‌پور اینگونه بحث خود را آغاز کرد: موضوعات طنز این انیمیشن برای کودکان مناسب نبود. شروع‌شدن داستان با کودکی شخصیت‌ها جالب بود و شکل‌گیری دوستی در خردسالی اتفاق خوبی بود. اول داستان شاهد کانگورویی بودیم که نقش مربی شخصیت‌ها را داشت و توجه به نقش مربی هم نکته مهمی بود.
او اشاره کرد: در بحث تربیت در موقعیت با خانم صدر موافقم اما به نظرم افسردگی برای شخصیت ایجاد نشد بلکه او به دنبال پیدا کردن اصل زندگی خود بود. و در واقع به هدف والاتری فکر می‌کرد. سنجاب پرنده قهرمان خودش را در بزرگتر جست‌وجو می‌کند و این هم از نکات مثبت این انیمیشن بود. تمساح کودک دیگر داستان بود که انگار می‌خواست نقش دشمن را ایفا کند اما بعد متوجه می‌شویم که به خاطر تبلیغات این مسئله رخ داده است. نکته مثبت این بود که ابر قهرمان تمایلی به نمایش قهرمانی ندارد بلکه عمل قهرمانانه برایش مهم است.
دکتر صدر در ادامه گفت: داستان دارای نکات اخلاقی خوب مثل اعتماد به نفس، همکاری و هم‌فکری و مهم‌تر از همه مسئولیت اجتماعی است. ما با ناسزا و فحاشی در این اثر روبه‌رو نیستیم. وارد استعاره‌های جنسی نمی‌شود.
او تاکید کرد: نکته دیگر به تصویر کشیدن نگاه سرمایه‌داری است؛ سرمایه‌داری را به عنوان یک مکتب نشان می‌دهد که در خدمت کسب ثروت قرار می‌دهد. خانم سیسی شترمرغ را به جهت جاه‌طلبی به خدمت می‌گیرد و مگی را به جهت علاقه به خوراکی به خدمت می‌گیرد. همه راهکارهای نظام سرمایه‌داری را نشان می‌دهد. شترمرغ نماد قهرمان‌نمایی است که از کمترین خرد را دارد و در خدمت سرمایه‌داری قرار گرفته است ولی مگی متوجه این موضوع می‌شود. البته کودک به شکل دقیق متوجه این نکات نمی‌َشود. استعاره نقاب به خوبی به کار گرفته شد.
مهتاب‌پور ادامه داد: همانطور که دکتر صدر اشاره کرد مگی هدفی واسطی داشت ولی این باعث نشد که او هدف متعالی‌ش را فراموش کند. یکی دیگر از نکات این بود که قهرمان همواره نیاز به حامی دارد؛ در تمام این سیر ما سنجاب پرنده را می‌بینیم که این نقش را ایفا می‌کند. انیمیشن سعی کرد خلاف استعاره قهرمانان هالیوودی را نشان دهد که قهرمان شدن به خاطر هدف متعالی است و نه پوشیدن لباس خاص.
دکتر صدر اشاره کرد: یکی از نکاتی که در مرورهای خارجی دیدم این بود که ارزیاب به بدن طبیعی قهرمان اشاره کرده بود و جالب است که ارزیاب خارجی هم به این نکته توجه کرده.
قهرمان‌شدن بیشتر در ذهن کودکان می‌ماند. کودکان در هفت سال اول زندگی توانایی بالایی در حفظ‌کردن دارند. مخصوصا پیام‌های ضمنی و نمادین بر آن‌ها بیشتر تاثیرگذار است. به همین دلیل لازم است با کودک همراه شویم. در این فضا ما با پویانمایی‌ای روبه‌رو هستیم که الگویی متفاوت از الگوی هالیوودی از قهرمان را نشان می‌دهد.
مهتاب‌پور تاکید کرد: باید توجه داشته باشیم که امتیازات سایت‌هایی مثل imbd بر چه معیار و مبنایی داده شده است و اینکه نمی‌توان با در گفت‌وگویی ساده با کودک تاثیر انیمیشن بر ناخودآگاه آن‌ها را از بین برد.
دکتر صدر نیز در نکته پایانی گفت: نسخه واحدی نمی‌توان برای همه پیچید. گذشته خانواده با کودک مهم است؛ اینکه کودک چه ویژگی‌هایی دارد مثلا درون‌گرا یا برون‌گرا بودن او بسیار مهم است.
+ این مطلب اولین بار با عنوان «وامبت مبارز در جشنواره نوروزی کدومو» روز 7 فروردین 1400 در سایت کدومو منتشر شده است.